Δικαιώματα στη Μουσική και στο Βίντεο
Ο νόμος περί πνευματικής ιδιοκτησίας αφορά στη νομική προστασία των πρωτότυπων έργων. Δίνουν στον κάτοχο των πνευματικών δικαιωμάτων, είτε πρόκειται για φυσικό ή νομικό πρόσωπο, το αποκλειστικό δικαίωμα να ελέγχει την εκμετάλλευση του έργου. Ο κύριος σκοπός είναι να ενθαρρύνει την ανάπτυξη δημιουργικών ιδεών, ενώ παράλληλα παρέχει οικονομικά οφέλη σε εκείνους που έχουν δημιουργήσει το έργο. Οι εθνικοί νόμοι περί πνευματικών δικαιωμάτων διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όταν πρόκειται για τη διεθνή διανομή και διάδοση των έργων.
Ωστόσο, μερικοί βασικοί κανόνες διεθνούς προστασίας έχουν καθιερωθεί από τη Σύμβαση της Βέρνης, που είναι συνθήκη μεταξύ 160 χωρών και θέτει τα ελάχιστα πρότυπα προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, στα οποία πρέπει να τηρούνται όλες οι συμμετέχουσες χώρες.
Πνευματικά δικαιώματα στην παραγωγή βίντεο/ταινιών
Μόλις ο αρχικός δημιουργός δημιουργήσει/παράγει ένα βίντεο ή μια ταινία, η προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων είναι άμεση και το έργο προστατεύεται χωρίς καμία τυπικότητα. Στην Κύπρο, οι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων μιας ταινίας είναι ο παραγωγός και ο σκηνοθέτης της ταινίας. Γενικά, ο παραγωγός βίντεο έχει το δικαίωμα να κινηματογραφήσει σε οποιονδήποτε δημόσιο χώρο. Ωστόσο, ο παραγωγός μιας ταινίας/βίντεο δεν έχει αυτόματα το δικαίωμα να κινηματογραφήσει σε ένα σπίτι ή μια ιδιωτική επιχείρηση χωρίς την απόκτηση έγγραφης εξουσιοδότησης από το άτομο.
Επιπλέον, είναι καλή ιδέα οποιοσδήποτε εμφανίζεται σε βίντεο ή σε φωτογραφία να υπογράφει μια γραπτή ρητή συγκατάθεση πριν από τη λήψη. Αυτό διασφαλίζει ότι ο παραγωγός δεν θα αντιμετωπίσει προβλήματα με την κυκλοφορία του υλικού για εμπορική ή μη εμπορική χρήση σε μεταγενέστερο στάδιο. Αν κάποιος κινηματογραφηθεί σε δημόσιο χώρο, όπως σε ένα πλήθος, δεν χρειάζεται να υπογράψει συγκατάθεση, εφόσον δεν είναι το επίκεντρο της λήψης με κανέναν τρόπο και δεν ταυτοποιείται.
Η διάρκεια των πνευματικών δικαιωμάτων διαφέρει ανάλογα με το είδος του μέσου, αλλά για το βίντεο γενικά κυμαίνεται από 50 χρόνια μετά τη δημιουργία ή τη δημοσίευση της εγγραφής (για τον παραγωγό της ταινίας), μέχρι 70 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού (σκηνοθέτη). Οι ηθοποιοί απολαμβάνουν τα λεγόμενα συγγενικά δικαιώματα, τα οποία επίσης πρέπει να ρυθμιστούν κάθε φορά που γίνεται δημόσια παρουσίαση.
Πνευματικά δικαιώματα στην παραγωγή μουσικής
Αν δεν παράγετε οι ίδιοι τη μουσική ή τον ήχο, πιθανότατα θα υποχρεωθείτε να πληρώσετε έναν μουσικό ή μια εταιρεία δίσκων για τη χρήση της μουσικής τους. Αυτή η πληρωμή αναφέρεται ως δικαιώματα και διασφαλίζει ότι οι μουσικοί, οι συνθέτες και οι καλλιτέχνες εγγραφής αμείβονται και πιστώνονται σωστά για το έργο τους.
Υπάρχουν δύο κύριες αρχές, η PPL και η PRS, οι οποίες διασφαλίζουν ότι το σωστό άτομο πιστώνεται για το έργο του. Η PPL αδειοδοτεί για λογαριασμό των εταιρειών δίσκων και των ερμηνευτών, ενώ η PRS ασχολείται με τα δικαιώματα των τραγουδοποιών, των συνθετών και των εκδοτών μουσικής.
Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, διανέμουν τα δικαιώματα μουσικής που παίζεται δημόσια, στην τηλεόραση/ραδιόφωνο, χρησιμοποιείται στο διαδίκτυο, ενώ η PRS καλύπτει επιπλέον την παραγωγή φυσικών αντιτύπων CD και DVD. Μια εταιρεία πρέπει να λάβει έγκριση από την PPL ή την PRS πριν η χρήση της μουσικής θεωρηθεί έγκυρη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι μεγαλύτερες εταιρείες πληρώνουν ετήσια αμοιβή στην PRS για να αποφύγουν την ανάγκη απόκτησης ατομικής άδειας κάθε φορά που χρησιμοποιείται μουσική. Αυτού του είδους η άδεια ονομάζεται γενική άδεια. Ωστόσο, η εταιρεία εξακολουθεί να είναι υποχρεωμένη να συμπληρώνει μια λίστα αναφοράς, για να αναφέρει ποια τραγούδια χρησιμοποιούνται. Αυτό διασφαλίζει ότι τα σωστά άτομα αμείβονται για τη χρήση της μουσικής τους.
Για τη μουσική, η διάρκεια των πνευματικών δικαιωμάτων κυμαίνεται και πάλι από 50 χρόνια μετά τη δημιουργία ή τη δημοσίευση της ηχογράφησης (για τους παραγωγούς ηχογραφήσεων), έως 70 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού (συνθέτης της μουσικής ή των στίχων). Οι μουσικοί και οι τραγουδιστές απολαμβάνουν επίσης τα λεγόμενα συγγενικά δικαιώματα, τα οποία πρέπει επίσης να ρυθμίζονται κάθε φορά που πραγματοποιείται δημόσια εκτέλεση.
Παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων – Σήμανση πνευματικών δικαιωμάτων
Σε περίπτωση χρήσης μουσικής ή βίντεο χωρίς την απαραίτητη άδεια, η εταιρεία ή το άτομο ενδέχεται να είναι υπεύθυνο για την καταβολή αποζημιώσεων λόγω παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων. Με την τοποθέτηση του συμβόλου των πνευματικών δικαιωμάτων σε ένα έργο, δίνεται μια άτυπη ένδειξη στο κοινό ότι ο δημιουργός κατέχει τα δικαιώματα του υλικού, αλλά αυτό δεν αποτελεί προϋπόθεση για την κατοχύρωση της προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων.
